ХХ-ХХI зууны зааг үеийн Монголын утга зохиолын томоохон төлөөлөгч Цэндийн Доржготовын уран бүтээлийн түүвэр цоморлогийг уншигч танд барьж байна.
Хүний төрөлх мөн чанар, ёс суртахууны сэдвийг хөндөж, нийгмийн байгуулал, цаг үеийнх нь үзэл санаатай сөргөлдүүлэн тавьдаг нь түүний уран бүтээлийн гол онцлог юм.
Социалист урлагийн гол арга барил нь “Манай талын цагаан бурхад ба дайсны талын хар чөтгөр” хоёрыг мөргөлдүүлэх зарчим байсан. Гэтэл Ц.Доржготов энэ зарчмаар өөрөөр нь тоглож хар толботой цагаантан, цагаан гэгээтэй хар баатрыг өөрийн арга барилаар дүрслэн зурж иржээ. Өрөвдөж болмоор дайсны тал ба үзэн ядуулах юмтай манай талынхны дүрийг монголчууд анх түүний бүтээлээс олж харсан гэж ч болно.
Социалист реализмын явцуу арга, ганц үзэл суртлын хатуу чанд дарамт, хэвлэл хянах газрын нарийн шалгуур дундуур нэвтрэн уран бүтээлээ нэвтрүүлэн гаргаж чадсан нь зохиогчийн уран чадварын нууц гэлтэй.
Ардчилсан хувьсгалын дараагаар монголын социалист реализм өндөрлөж, урлахуйн арга барилын хямрал нүүрлэсэн юм. Ихэнх нь зохиолчид хар цагаан баатруудынхаа байрыг солих замаар уран бүтээлийн арга зүйгээ аврахын хичээж эхэлсэн. Харин Ц.Доржготов зохиолч яг л гэмтэй атлаа ариун, гэгээтэй боловч толботой амьд баатруудаа улам чамбай урласаар үлдсэн юм.
Нэрт зохиолчийн 80 насны ойд зориулсан эл цоморлог түүвэрт түүний роман туужуудаас гадна сэтгүүл зүйл бүтээлийг ботилон багтаалаа. Зохиолч Ц.Доржготов нэртэй шог зураач, номын шилдэг зураг чимэглэлийн автор гэдгийг дурдан зарим бүтээлийг нь хавсаргав.
Ташрамд дурдахад, НЭПКО хэвлэлийн газраас Монголын утга зохиол, туурвил зүйн мастеруудын шилдэг бүтээлийн цоморлогийг олон ботиор багцлан гаргаж эхлээд байна. Билгүүн номч Б.Ринчен гуайн утга зохиол, орчуулгын бүтээлийн таван боть үүний өмнө гарсан билээ. Шинэ шинэ цоморлогууд маань удахгүй таны гар дээр очих болно.
Монгол
