Энэхүү номд Монголын тулгар төрийг үндэслэн байгуулагч, монгол үндэсний гарамгай түүхт хүн Чингис хааны Монголын болон дэлхий дахины түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг, эзлэх байр суурийн тухайд манай хоёр хөрш Орос, Хятадын төрийн зүтгэлтнүүд, түүхч эрдэмтэд, олон түмэн ХХ зууны туршид хэрхэн хандаж ирснийг харуулах, Чингис хааны талаар “харгис хэрцгий, догшин ширүүн түрэмгийлэгч”, эсвэл “Дорно-Өрнийг холбосон, аугаа их төрийн хүн, цэргийн жанжин” гэсэн хоёр туйлтай үнэлгээ бий болсон бодит байдлыг өгүүлнэ. Түүнчлэн 1930-аад оноос эхлэн Зөвлөлтийн түүх бичлэгт марксист-ленинист үзэл, намч, ангич үзэл суртал ноёрхсоноор “Чингис хааны дээрмийн аян дайн, Чингис хаан бол алан хядагч, эвдлэн сүйтгэгч” гэсэн хэвшмэл томьёолол бий болж, тэр нь БНМАУ-ын түүх бичлэгт шууд хуулбарлагдан, социализмын он жилүүдэд эх түүх, Чингис хааныг үгүйсгэсэн нэг намын засаглалтай, үзэл сурталжсан нийгэм тогтов. 1960-аад оны эхээр Чингис хааны мэндэлсний 800 жилийн ойг уугуул эх нутаг Монгол оронд нь хэрхэн тэмдэглэсэн, ойг тэмдэглэсэн явдлыг хэрхэн нухчин дарсан, тэрхүү 800 жилийн ойг тойруулан хоёр хөрш ЗХУ, БНХАУ-ын эрх баригчид, түүхч эрдэмтдийн хооронд хурцадсан улс төр-үзэл суртлын тэмцэл, түүхчдийн цэц маргаан, тус тусын үзэл бодлоо хамгаалахын тулд туурвисан олон арван боть зохиол зэргийг задлан шинжлэх болно.
Монгол
