1398 оны есдүгээр сарын 22-ны өдөр монгол цэрэг Афганистаны уулсын дундуур гарч Энэтхэг орныг зорих их замд хөндөлдөх байгалийн бартаа саад болсон Инд мөрний баруун эрэгт гарч ирэв. Хоёр хоногийн дотор завь онгоцуудаар хөвөгч гүүр бариад их цэрэг дорно зүг аяны замаа хөөжээ.
Энэ тухай чимээ сураг байдал хэвийн үед бол Делийг онцын түгшүүрт автуулахгүй байхсан. Сүүлийн хоёр зууны турш Монголын цэрэг хэдэн жил болоод л Пенжабад довтолдог нь жам болоод байсан юм. Монголчууд Делид ийн байнга аюул занал учруулсаар ирсэн ч сайтар бэлтгэсэн буурьтай тулалдаанд орохоороо голдуу ялагддаг байжээ. Угтаа бол энэхүү дайсан этгээд хэдий аюултай ч байдаг л нэг жирийн зэрлэг ард түмэн байсан бөлгөө. Тэдэнд олзлогдож зэрлэгүүдийн оронд нэлээд жилийн нүүр үзсэн яруу найрагч Амир Хосров Дехлеви (Амир Хосров Дехлев, 1253-1325, Энэтхэгийн түрэг гарлын яруу найрагч, үрдү, фарси, хинди хэлээр зохиол бүтээлээ туурвиж байсан. Орч.) хожим нь бичихдээ, тэднийг бөөс хуурсандаа баригдаж хир дайр болсон арьсаар нь зөвхөн гутал л хийвэл зохилтой хэмээн даажигнасан байдаг. Тийм болохоор жирийн үед бол Делийн эрх баригчид тэдний аюул заналыг нэг их тоохгүй байх байсан юм.
Гэвч 1398 онд нөхцөл байдал огт өөр байжээ. Нэгд гэвэл, Делид чухам хэн төр барьж байгаа нь тодорхой бус байв. Фирүз шаг өгүүлэн буй үйл явдлаас даруй арван жилийн өмнө насан эцэслэснээс хойш хаан ширээнд санаархагчийн өвөр хоорондын өрсөлдөөн тэмцэл эзэнт гүрнийг он удаан жилээр хагалан бутаргаж байв. Монголчуудыг довтлон ирэх тэр үед хоёр тоглоомын этгээд гүрнийг захирч байсан ч ард нь байсан тэднээс хамаагүй хүчтэй нэгэн тэднийг ёстой л дураараа хөдөлгөж захирч байсан юм. Хоёрт гэвэл, монгол цэргийг энэ удаа хөл хазгарын учир доголон Төмөр хэмээх хоч хүртсэн мөнөөх гайхал Төмөр удирдаж явжээ. Түүнийг өрнөдөд “Тимур-ленг” буюу доголон Төмөр хэмээдэг байсан бөлгөө. “Бурхны гэсгээл” хэмээгдсэн энэ хүн жаран нас сүүдэр зооглоод байв. Гэхдээ тэр үед Төмөрийн дэргэд байж, энэ хүнд ясны дургүй болсон нэгэн араб зохиогч түүнийг “тэрбээр хад хавцал мэт хатуу чийрэг бахим биетэй” хүн байв хэмээн тэмдэглэжээ. Төмөр таван жилийн өмнө Багдадыг эзэлсэн байв. Гурван жилийн өмнө түүний үй түмэн цэрэг Орос оронд үерийн догшин ус адил давалгаалан орж Москвад хоёр зуун бээр ойртжээ. Чингис хаан өөрөө энэхүү 1221 онд Төмөрийн очоод буй Инд мөрний наад эрэгт нэг удаа гарч ирснээс хойш Энэтхэг орон ийм аюул заналд өртөж байсангүй. Тэгээд л Чингис хаан тэндээсээ буцсан билээ.
Монгол
