Буриадын зохиолч Алексей Гатаповын нэгэн бүтээлийг уншигч танд толилуулж байна. Эл бүтээл өмнө нь орос хэлээр хоёр ч удаа хэвлэгдэн уншигчдаас өндөр үнэлэлт авчээ. ОХУ-ын, элэг нэгт Буриад ах дүүсийн уран бүтээлийг манайхан сайн мэддэг билээ. Ялан

Нэгдүгээр хэсэг

Есүхэй аугаа их Хабул хааны хамгийн алдартай ач нарынх нь нэг агаад өөрийнхөө аймгийг үүсгэсэн Бөртэ чонын хорин хоёр дахь үеийн хүн гэж биеэ үзэж байв. Бүр Түмэн хааны түрэгүүдийн үед эрэлхэг Бөртэ чоно Дотоод тэнгисийг өрнөөс дорно тийш сэлэн гаталж, Ононы хөндийд ирсэн гэнэм. Энд түүнээс монгол аймаг үүсэн газар дэлхийгээр тархжээ. Хэдэн зууны дотор түүний үр сад өсөн үржээд, янз бүрийн иргэнийг эргэн тойрондоо хуралдуулаад, тэндээ багталцаж шингэхгүй болон хоорондоо дайсагналцах болов.

Есүхэйн өвөг эцэг Хабул анх удаагаа бүх монголчуудыг тугийнхаа дор нэгтгэж, талаар нэг үүл мэт нүүгэлтэж, олох олз юу байна, алах хүн хаа байна хэмээн хааяагүй доншуучилж асан зүрчидийн өөдөөс хөдөлж, тэднийг дагуулвай. Зүрчидүүдэд олон овог аймаг цохигдон сарнисан бөлгөө. Монголчууд хоёр удаагийн тулалдаанаар тэр дээрэмчдийг толгой дараалан хядаад, тэднийг урт цагаан хэрэмнийх нь цаад руу хөөн оруулжээ. Зүрчидийн гар хөл болсон өөдгүй татаар байгаагүйсэн бол монголчууд тун чиг жаргалтай байх байлаа. Тэр жилүүдэд тэднүүс зун алгасалгүйгээр монголчуудын хүрээг уулгалж, агт морьдыг нь тууж, хүн зоныг нь олзлон одож байв. Хабул хаан татаартай үзэлцсээр алтан амиа алдаж, татаарын суманд оногдон, тэнгэрт хальсан ажгуу.